دفاعی هشت ساله

نقطه عطف فتوحات سرنوشت ساز جنگ

بیش از بیست ماه از آغاز جنگ تحمیلی استکبار علیه جمهوری نوپای اسلامی ایران می گذشت و شهر خرمشهر همچنان در چنگ نیروهای ارتش عرق قرار داشت . عملیات فتح المبین در منطقه غرب دزفول و شوش اخیرا به پایان رسیده و نتایج شگفت انگیز آن روح تازه ای را در کالبد رزمندگان اسلام دمیده بود . فرماندهان جنگ بر آن بودند تا فرصت ابتکار عمل و کشاندن جنگ به یک شکل فرسایشی و بلند مدت از دشمن گرفته شود ، به ویژه آنکه فصل گرمای طاقت فرسای جنوب کشور در راه بود .

عملیات پیروزمندانه فتح المبین که با آزاد سازی بخش گسترده ای از خاک خوزستان در شمال غرب این استان پایان پذیرفته بود ، راه را برای آزاد سازی مناطق خرمشهر ، شلمچه ، هویزه و بخش های دیگر هموار ساخته بود ، چرا که این منطقه وسیع بر خلاف منطقه عملیاتی فتح المبین فاقد عارضه و ناهمواری زمینی بود .

البته دشمن در غرب رودخانه کارون که در قلب خرمشهر جاری است ، استحکامات و موانع پیشرفته را احداث و 36 هزار نفر از نیروهای خود را در خطوط پدافندی پیچیده ای متمرکز و مستقر کرده بود . گذر از چنین خط مرگباری به یک معجزه و کاری خدایی شبیه بود . همچنان امام خمینی ، فرمانده کل قوا به محض آزاد شدن خرمشهر فرمودند : خرمشهر را خدا آزاد کرد .

سر انجام در ساعت 30 دقیقه بامداد 10 اردیبهشت ماه 1361 نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قرارگاه مشترک کربلا سپاه و ارتش و 3 قرارگاه عملیاتی قدس در منطقه سوسنگرد و محور شمالی کرخه کور ، قرارگاه فتح در منطقه دارخوین و قرارگاه نصر در شمال خرمشهر ، حمله سراسری خود را از منطقه عمومی رودخانه کرخه کور و غرب رود کارون به منظور آزادسازی خرمشهر و مناطق شمال آن و عقب راندن دشمن از مرز بین المللی آغاز نمودند . همچنین از سوی ستاد جنگ مقرر شده بود تا در جریان این عملیات ، شهر های اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه سنگین و دوربرد دشمن خارج شود . پیش از آغاز عملیات ، از سوی قرارگاه کربلا ، رمز حمله با نام مبارک یا علی بن ابی طالب در روز سیزدهم رجب و در نخستین دقایق دهم اردیبهشت ماه 1361 به نیروهای تحت امر صادر شد .

پس از 25 روز تلاش برای آماده سازی مقدمات و انجام طرح بزرگ عملیات ، به منظور رویارویی با مشکلات احتمالی ، از جمله آب گرفتگی های غیر طبیعی که دشمن یر سر راه رزمندگان ایرانی ایجاد کرده بود و پیچیدگی مواضع و حجم ماشین آلات زرهی و نیروهای پیاده دشمن و انجام چهار مرحله عملیات تهاجمی در منطقه ای به وسعت 6000 کیلومتر مربع ، همه چیز برای یک حمله بزرگ مهیا شد .

سرانجام در تاریخ سوم خرداد ماه 1361 خرمشهر که با 34 روز مقومت غیورانه ئر برابر دشمن سقوط کرده بود ، پس از 575 روز اشغال و ویران شدن خانه ها و اماکن عمومی و دولتی ، در کمتر از 25 روز آزاد و پاکسازی شد و به آغوش میهن اسلامی بازگشت .

بازتاب این پیروزی شگرف تا مدت ها در رسانه های جهان در صدر تمام اخبار و گزارش ها بود . فتح خرمشهر به منزله بزرگترین پیروزی نظامی – سیاسی جمهوری اسلامی در جریان جنگ تحمیلی و مهلک ترین ضربه به پیکره دشمن تلقی شد .

طی عملیات پیروزمندانه بیت المقدس این خسارات به دشمن وارد آمد :

1- لشکر های 3 زرهی ، 11 و 15 پیاده دشمن درمحور خرمشهر ، به میزان 80 درصد منهدم شدند .

2- لشکر های 5 مکانیزه و 6 زرهی در محور شمالی عملیات با فرار و عقب نشینی به میزان 20 درصد آسیب دیدند .

3- لشکر های 9 و 10 زرهی که در عملیات فتح المبین آسیب دیده بودند هر یک به میزان 20 درصد ، لشکر 7 پیاده 40 درصد ، و یک لشکر زرهی که در آخرین روزهای سقوط خرمشهر ظاهر شد به میزان 20 درصد منهدم شدند .

4- تیپ 10 زرهی به میزان 30 درصد منهدم . تیپ های 31 ، 32 و 33 نیروی مخصوص که به هنگام تجاوز به خرمشهر نقش اساسی داشتند ، ضربات سنگینی را متحمل شدند.

5- تیپ های 9 ، 10 ، 20 و 113 گارد مرزی و تیپ های 238 و 501 پیاده 50 درصد منهدم شدند و نیروهای آنها به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند .

6- تیپ های 416 ، 417 ، 601 ، 602 و 603 به میزان 50 درصد و تیپ 109 پیاده به میزان 60 درصد منهدم شدند . همچنین گردان های شناسایی حنین و حطین آسیب دیدند .

در مجموع چهار مرحله عملیات ، بیش از 16500 تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی و 19000 نفر نیز اسیر شدند . علاوه بر بند خرمشهر ، مناطق و تاسیسات دیگری طی این عملیات آزاد شدند که عبارتند از :

1 – پادگان حمید ، جفیر ، حسینیه و شهر هویزه

2 – جاده مهم و مواصلاتی اهواز – خرمشهر

3 – آزاد سازی 180 کیلومتر از خط مرزی و 5038 کیلومتر مربع از مناطق اشغالی

4 – جاده مواصلاتی سوسنگرد – هویزه

5 – خارج شدن بخش وسیعی از خاک جنوب ایران از زیر آتش توپخانه سنگین دشمن

6 – تصرف و تامین 12 پاسگاه مرزی

تجهیزات و جنگ افزار های منهدم شده دشمن نیز بدین شرح است :

1 – 285 دستگاه تانک و نفربر

2 – ده ها انبار مهمات

3 – 40 فروند هواپیما

4 – 2 فروند هلیکوپتر

5 – چندین دستگاه لودر و ماشین های مهندسی – رزمی

6 – 500 دستگاه خودرو

7 – ده ها قبضه توپ سنگین و سبک

8 – مقدار قابل توجهی از تیربارهای گوناگون و سلاح های سبک و سنگین

همچنین غنایم فراوانی به دست رزمندگان اسلام افتاد که عبارتند از :

1 – 105 دستگاه تانک و نفربر

2 – ده ها انبار مهمات

3 – 95000 عدد انواع مین

4 – صد ها دستگاه خودرو سبک و سنگین

5 – تعداد قابل توجهی لودر ، بولدزر و ماشین های مهندسی – رزمی

6 – 18 قبضه توپ 130 میلیمتری

7 – هزاران قبضه سلاح انفرادی

خلاصه گزارش عملیات :

نام عملیات : بیت المقدس ( الی بیت المقدس )

زمان اجرا : 10/2/1361

مدت اجرا : 25 روز

مکان اجرا : منطقه عمومی رودخانه کرخه و غرب رود کارون

رمز عملیات : یا علی ابن ابی طالب

تلفات دشمن : 35500 نفر کشته ، زخمی و اسیر

ارگان های عمل کننده : سپاه و ارتش

اهداف عملیات : آزاد سازی خرمشهر و خارج ساختن شهر های اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه سنگین دشمن – طی چهار مرحله